Reflexen, de basis

Wat is een reflex?
Een reflex is een onwillekeurige automatische beweging op een prikkel.

Reflexen zijn zeer belangrijk; ze vormen het fundament voor je gehele ontwikkeling.
In de baarmoeder begint de ontwikkeling van de reflexen al. Reflexen helpen je, om jouw centrale zenuwstelsel steeds verder te ontwikkelen en steeds meer verbindingen in het brein aan te maken. Zo zijn er veel diverse reflexen (primaire, overgangs- en houdingsreflexen) die je elk in verschillende stadia nodig hebt en je verder helpen bouwen met je groei en ontwikkeling. Het leren leren start met ons lijf en zintuigen direct vanaf de geboorte. Door onze houding (vestibulair systeem) en bewegingen worden steeds meer verbindingen in het brein aangemaakt. Door deze verbindingen leren we ons lijf beter te organiseren om uiteindelijk leervaardigheden te ontwikkelen op het gebied van leren, plannen, motivatie, grenzen verleggen en sociale contacten.

Reflexen zijn dus de basis. De opbouw is dat beweging vóór het leren komt. Want bewegen is leren en daarna leren is bewegen. Vandaar dat Uniek Denken beweging stimuleert tbv het leerproces. 

Radartjes in het geheel

Iedereen heeft reflexen. Wanneer je reflexen stimuleert, reageren ze automatisch. Geïntegreerde reflexen vormen de basis van een goed functionerend zenuwstelsel en stellen je zo in staat om je verder te kunnen ontwikkelen. Reflexen zijn net als verschillende radartjes die in elkaar haken. Samen vormen ze een groot geheel als systeem. Als alles goed werkt, heb je een goed functionerend en evenwichtig systeem.

Niet-geïntegreerde reflexen

Wat als nu blijkt dat een reflex niet goed geïntegreerd is? Dan kan de daarop volgende ontwikkeling vertraging oplopen of zelfs helemaal niet ontstaan. Gevolg? Het kan zorgen voor stagnatie, wat zich kan uiten op velerlei gebieden, zoals: moeite met leren, cognitie, houding, gedrag, zelfvertrouwen en motoriek. Kortom een radartje blijft haperen of doet niets, dan kan dit direct het geheel lam leggen of door blijven draaien met aanpassingen, wat uiteindelijk gevolgen heeft voor het gehele systeem.

Wat kunnen niet-geïntegreerde reflexen tot gevolg hebben?

Onvolledige integratie van reflexen geeft aan dat er onbalans (hapering) in het systeem is. Het kan een bijdragende oorzaak zijn van o.a. leer- en schrijfproblemen, vertraging in de ontwikkeling, concentratieproblemen of moeite met focus, snel afgeleid zijn, moeite met emotieregulering en gedrag, zicht- of gehoorproblemen. Sommigen ondervinden hinder van andere oorzaken als ADD/ADHD, DCD, autisme, dyslexie of dyscalculie.
Reflexintegratie helpt de reflexen te integreren en de balans te herstellen, waardoor symptomen verminderen of verdwijnen, waardoor het systeem zonder problemen of energieverlies weer kan functioneren om te groeien.

Regelsysteem

Je lijf en je brein groeien steeds en werken zeer nauw samen. Het brein als regelsysteem regelt via de verkregen informatie van de zintuigen hoe het lijf verder gaat handelen. Bijvoorbeeld je voelt heet water, dan trek je snel je hand terug. Een regelsysteem wat gevoeliger (strakker) is afgesteld, kan snel overbelast raken waardoor seintjes via onze zintuigen verkeerd worden geïnterpreteerd en er een hevigere reactie komt. Een regelsysteem wat losser is ingesteld, heeft veel meer (hardere) stimulatie van de zintuigen nodig om een reactie af te kunnen geven. Belangrijk is om te weten hoe je regelsysteem werkt en hier een juiste balans in te vinden.

Aan de slag

Door met oefeningen aan de slag te gaan, bootsen we de bewegingen die kinderen van nature maken na. Dit zodat de reflexen gaan integreren en de kans krijgen om toegankelijker te zijn en zich verder te ontwikkelen. Het centrale zenuwstelsel krijgt dan de kans om verder te rijpen. Het zijn een reeks van oefeningen die niet veel tijd vergen, maar belangrijk zijn om dagelijks te herhalen. De bewegingen zijn makkelijk aan te leren en leuk om te doen, ook samen!

Tijdens de intakesessie testen we welke reflexen nog niet geïntegreerd zijn. Als blijkt dat er nog reflexen actief zijn, gaan we aan de slag middels oefeningen om de reflex(en) te integreren. Het lichaam leert eerst hoe het reflexpatroon behoort te bewegen en volgt daarna het aangeleerde patroon. De langzaam en bewust uitgevoerde bewegingspatronen dringen diep door tot in het primitieve brein (hersenstam), waar de reflexen opgeroepen worden. De symptomen, die hun oorzaak vinden in de nog actieve reflexen, verdwijnen of verminderen bij herhaalde oefening. Daarom is het van belang actief thuis aan de slag te gaan met de opgegeven bewegingen. De bewegingen zijn makkelijk aan te leren en leuk om te doen, alleen of samen!

Een aantal reflexen als radartjes in het systeem wordt uitgelicht en in een kort overzicht verwerkt. Hoe heten ze, wat doen ze, wat als de reflex actief blijft en waar het allemaal invloed op heeft.

Als soms een radartje blijft haperen of zelfs het hele leersysteem, helpt Uniek Denken je graag. Door te kijken naar je totale ‘systeem’ om zo in kaart te brengen waar zich de problemen voordoen. Om vervolgens samen aan de slag te gaan om de radartjes weer goed te laten bewegen en zo een goed gesmeerd en functionerend leersysteem te krijgen!

Tonische Labyrint Reflex (TLR)

TLR is speciaal ontworpen om de baby te laten wennen aan de zwaartekracht en om te spierspanning te besturen.

Het zorgt voor een efficiënte aansturing en gecoördineerde bewegingen van het lichaam. Het is de sturende factor van ons vestibulair systeem. Dit systeem zorgt voor onze balans en laat ons ervaren waar we ons in de ruimte bevinden. Dit wordt gecommuniceerd naar de andere zintuigen.

Invloed op

Coördinatie, ruimte ervaren, balans en spierspanning

Actieve TLR kan ook zorgen voor

Motoriek

  • niet krachtig kunnen springen
  • slechte coördinatie (links-rechts)
  • zwakke balvaardigheid
  • neiging naar voren te lopen op de tenen

School/werk

  • overschrijven kost vaak veel tijd
  • zittend studeren of lezen lastig
  • vermoeidheid bij lezen en schrijven
  • moeite met rekenen
  • moeite met “rijtjes” (klok, tafels, maanden ed)

Houding

  • slechte houding
  • slechte zithouding
  • spierspanning (laag of juist hoog)
  • slechte balans


Gedrag

  • onhandig
  • moeilijk meerdere instructies volgen
  • moeite met organisatie

Zintuigen

  • moeite met inschatten ruimte afstand diepte en snelheid
  • reisziekte 

Diversen

  • moeite met oriëntatie en ruimte
  • matige articulatie

Het ‘alarm’ reflex (Moro)

Moro dient ter bescherming en wordt ook wel het alarmsysteem genoemd. Moro activeert het systeem door het stimuleren van het sympathische zenuwstelsel. Deze reflex is voortdurend gespitst op gevaar, het bereidt het lichaam voor op vlucht- of vechtreactie. Hierdoor maakt het immuunsysteem, via de bijnieren, ineens veel adrenaline aan om het lichaam op scherp te zetten. Voortdurende overbelasting van de bijnieren kan uiteindelijk leiden tot astma, allergieën en chronische ziektes.

De zintuigen zijn getriggerd, hypergevoelig voor licht, geluid of aanraking. Ze worden niet meer gefilterd, dus alle indrukken komen voluit binnen. Als de reflex actief is, kan er niet meer goed nagedacht worden. De reacties zijn puur op overleven gericht en zijn moeilijk te beheersen. Negeren is niet mogelijk en leid je steeds af. Focussen is moeilijk, zelfs voor even.

Invloed op

Focus en concentratie, spanning en immuunsysteem en zelfvertrouwen.

Actieve Moro kan ook zorgen voor:

Motoriek

  • gevoelig voor voeding en additieven
  • kans op bijnieruitputting die kan leiden tot allergieën, astma en chronische ziekten
  • evenwichtsproblemen (reis-wagenziekte)


School/werk

  • problemen met lezen en leren
  • concentratieproblemen

Gedrag

  • hyperactiviteit
  • gebrek aan concentratie
  • gedrag (onbehoorlijk of impulsief)
  • overreageren
  • problemen met nieuwe of uitdagende ervaringen
  • weinig zelfvertrouwen

 

Zintuigen

  • overgevoelig voor geluid, licht beweging, veranderingen en kritiek
  • schrikachtig 


Diversen

  • angsten (vooral vooraf)
  • KNO problemen

Symmetrische Tonische Nek Reflex (STNR)

STNR is van groot belang voor juiste lichaamshouding en voor de spieren die de nek en rug versterken. Door de STNR is de hoofdbeweging nog gekoppeld aan de arm- en beenbeweging. De boven- en onderkant van het lichaam kunnen niet tegelijk buigen of strekken. Als het hoofd naar voren buigt, dan buigen de armen mee en strekken de benen. Buigt het hoofd naar achteren, strekken de armen zich, maar buigen de benen.

Een uitdaging bij het zitten aan tafel of op school! Moeilijk om je aandacht ergens op te richten. Vandaar zie je vaak de aanpassing staan of liggen bij het eten of leren. Ook het hoofd ondersteunen door arm of hand. Als zitten echt moet, dan liefst de benen onder zich of voeten om de stoelpoten heen. Het maken van bijvoorbeeld schoolwerk is daarom moeilijk en vergt veel inspanning

Invloed op

Concentratie, aandacht, houding en oog-handcoördinatie

Actieve STNR kan ook zorgen voor:

Motoriek

  • oog-hand coördinatie
  • later of niet kruipen
  • overal tegenaan lopen, struikelen eigen voeten
  • zwakke armen
  • grove motoriek zwak
  • moeite met leren zwemmen


School/werk

  • moeite met : lezen, leren, organisatie
  • kopiëren van het bord
  • problemen met concentreren
  • geheugenproblemen

Houding

  • zwaar hoofd (ondersteunen)
  • met hoofd bijna op tafel liggen
  • moeite met stil zitten
  • w-zit, niet goed rechtop zitten
  • ‘hangen’ met de benen gestrekt in stoel, armen gebogen kunnen worden
  • op 1 of beide benen zitten


Gedrag

  • angsten
  • keuzes maken
  • slordig eten

Zintuigen

  • ogen snel moe
  • problemen met: afwisselend dichtbij en veraf kijken
  • ogen scherpstellen (accommodatie)
  • oogsamenwerking
  • moeite met dieptezicht, ruimtelijk en tijdsbesef
  • verziendheid 

Diversen

  • adhd
  • dysgrafie

Asymmetrische Tonische Nek Reflex (ATNR)

ATNR wordt ook de ‘leerreflex’ genoemd. Deze reflex is de allerbelangrijkste op leergebied. ATNR speelt een grote rol bij de tot stand komen van de oog-hand coördinatie en de lateralisatie. Ook stimulering van de ontwikkeling van het visuele- en auditieve (ogen en oren) systeem.

Een actieve ATNR koppelt bewegingen van hoofd, armen en benen aan elkaar. Als het hoofd naar rechts draait, dan strekken rechter arm en been zich, terwijl linker arm en been gebogen blijven. Best een uitdaging om te gaan kruipen of fietsen. Het zorgt ook voor een moeizaam leerproces, mn bij onthouden en automatiseren kost veel moeite. Doordat de lateralisatie steeds wisselt, is er geen structuur. Dit zorgt voor onrust en chaos in het lichaam. Je focussen en concentreren wordt zo ook een hele uitdaging. Als de coördinatie van oog-hand niet in orde is, is (over)schrijven lastiger en kunnen er ook visuele problemen ontstaan.

Invloed op

Oog-handcoördinatie, lateralisatie, lezen en schrijven, concentratie en automatiseren.

Actieve ATNR kan ook zorgen voor:

Motoriek

  • lastig om een bal te vangen
  • romp beweegt steeds mee: moeite met passeren, lichaamsmiddellijn , moeite met kruislinks marcheren
  • verliest sneller evenwicht op fiets
  • slechte hand-oog coördinatie
  • verkrampte arm bij knippen/schrijven

School/werk

  • moeite met lezen
  • moeite met automatiseren en onthouden
  • slaat stukken over bij lezen
  • slecht handschrift
  • afwijkende pengreep
  • overschrijven van het bord lastig
  • verschil tussen mondeling en schriftelijke prestaties

Houding

  • verstoorde balans
  • schouder problemen
  • nek problemen
  • komt onhandig over

Gedrag

  • niet gemotiveerd
  • wil alles direct
  • concentratieproblemen

Zintuigen

  • oogvolgen (nodig voor lezen en schrijven)
  • auditieve verwerking 

Diversen

  • lateralisatie nog niet goed
  • dominantie van hand, oog
  • adhd
  • dysgrafie
  • vaak beelddenker
  • moeite verschil links/rechts

Spinale Galant Reflex (SGR)

SGR is een reflex dat zich tijdens de zwangerschap ontwikkelt en is belangrijk voor het opvangen van trillingen in de baarmoeder. De eerste vorm van ‘horen’. Bij de geboorte is hij volledig actief; hij stimuleert de geboorte en samen met de ATNR-reflex kan de baby zich door het geboortekanaal bewegen. Na de geboorte helpt de SGR om het evenwicht te kunnen bewaren en coördineert het lichaam bij het kruipen.

Een actieve SGR zorgt er voor dat als je op heuphoogte net naast de wervelkolom naar beneden strijkt, de heup aan dezelfde kant naar buiten beweegt. Niet-geïntegreerde SGR zorgt voor overgevoeligheid in de lendenstreek. Door lichte druk op de lage rug, door bvb een broekriem of leunen in een stoel, is genoeg om de reflex in actiestand te zetten. Om het gevoel te neutraliseren zie je onrust, friemelen en zoeken naar een juiste houding omdat stil blijven zitten echt een hele opgave is. Dit werkt door op de concentratie en korte termijn geheugen. Ook zorgt SGR vaak voor een slechte controle over de blaas, waardoor bedplassen of broekpoepen na 5 jaar nog voorkomt. Als steeds aan 1 kant de SGR actief is, kan dit effect hebben op de houding en het lopen.

Invloed op

Evenwicht, coördinatie lichaam, concentratie, auditieve verwerking en korte termijn geheugen.

Actieve SGR kan ook zorgen voor:

Motoriek

  • kan bovenlichaam niet apart bewegen van onderlichaam
  • afwijkend looppatroon
  • moeite met coördinatie
  • mindere mobiliteit om met sportactiviteiten mee te doen

School/werk

  • moeilijkheden bij opnemen en verwerken van informatie
  • slechte concentratie
  • zwak korte termijn geheugen

Houding

  • kan moeilijk stil zitten op een stoel, rusteloosheid
  • slecht een prettige houding vinden

Gedrag

  • onhandig
  • rusteloosheid
  • neiging tot friemelen
  • aandacht en concentratieproblemen

Zintuigen

  • hekel aan strakke kleding in taille
  • tactiel overgevoelig: last van labels en draadjes in de sokken
  • auditieve verwerkingsproblemen, slecht horen van lage tonen

Diversen

  • slechte blaascontrole
  • bedplassen
  • ontwikkeling scoliose

Hoofd Rechtingsreflex (HRR)

HRR wordt ook wel houdingsreflex genoemd. Het ontwikkelt zich na de geboorte en blijft de rest van ons leven aanwezig. Het zorgt ervoor dat het hoofd automatisch in verticale stand blijft als de positie van het lichaam verandert met de juiste spierspanning. Op deze manier blijft het beeld stilstaan, zodat de ogen zich kunnen focussen. Bij een stabiel beeld kan de informatie zonder al te veel bewerkingen naar de hersenen worden doorgestuurd om verwerkt te worden. Hierdoor wordt de concentratie beter en ook het geheugen.

Wanneer deze reflex afwezig blijft, zal er moeite zijn om de ogen op hetzelfde punt en de dezelfde afstand te focussen. Dit werkt ook door in de houding van bijvoorbeeld recht zitten op een stoel. Hierdoor zal de leesvaardigheid beïnvloed worden. Er zal moeite zijn met balans, omdat de wereld om je heen lijkt te draaien.

Invloed op

Emotionele veiligheid, focus en concentratie, leesvaardigheid en balans.

Actieve HRR kan ook zorgen voor:

Motoriek

  • zwakke grove motoriek
  • slechte hand-oog coördinatie
  • zwakke fijne motoriek
  • laat leren lopen

School/werk

  • dyslexie
  • begrijpend lezen
  • geheugen
  • verwerkingssnelheid

Houding

  • lage spierspanning
  • hoofd vaak scheef
  • slechte balans

Gedrag

  • eigen wereldje
  • niet zelfstandig genoeg
  • impulsief gedrag

Zintuigen

  • zwakke auditieve verwerking
  • spraak/taal zwak